Politieke perikelen

2023 was een turbulent jaar voor de Baarlese politiek en daarmee ook voor de VPB.

Naast een grote bestuurlijke drukte kwam er onenigheid binnen de fractie van coalitiegenoot Baarle!. François van der Velden wilde zich niet conformeren aan het coalitieakkoord en aan het partijstandpunt van zijn fractie inzake de ABG huisvesting en werd vervolgens verzocht op te stappen. Hij ging verder als eenmansfractie waardoor de coalitie in de minderheid kwam.

Daardoor vormde zich een meerderheid in de raad die tegen de nieuwe centrale huisvesting voor de ambtenaren was. Gevolg was dat andere belangrijke zaken niet de aandacht kregen die ze nodig hadden. Daarbij kwam er veel op ons af als gevolg van de provinciale, Eerste Kamer en Tweede Kamer verkiezingen en vanwege de financiële dreiging van het ravijnjaar (2027).

Vrij snel na de afsplitsing van de fractie Van der Velden werd geconcludeerd dat het slecht zou zijn voor de bestuurbaarheid van Baarle-Nassau – en voor het verwezenlijken van het coalitieprogramma –  om een minderheidscoalitie aan te houden. Er werd gekeken welke mogelijkheden er waren om een nieuwe coalitie te vormen. De meest voor de hand liggende coalitie leek die met CDA, Baarle! en VPB. Op 31 augustus 2023 vond hierover een eerste gesprek plaats en vervolgens zijn er onderhandelingen gestart. De drie partijen leken goed overeen te komen, maar half oktober bleek toch dat het meningsverschil over de ABG centrale huisvesting niet te overbruggen was en is er een punt achter gezet. Het CDA is toen nieuwe besprekingen gestart met Fractie Ulicoten en fractie Van der Velden. Die waren eind 2023 nog niet afgerond.

Fractie Ulicoten, fractie Van der Velden en CDA trokken toen samen op om het beleid bij te sturen via moties en amendementen. Het college dreigde gedwongen te worden onacceptabel beleid uit te voeren. Een onhoudbare situatie, temeer omdat het einde van de raadsperiode nog ver weg was.

Raad en commissies

Er waren niet veel raadsvergaderingen maar toch was de bestuurlijke drukte erg groot.

Naast de raads- en commissievergaderingen – met dikwijls uitgebreide stukken – waren er ook raadsinformatieavonden, “technische” toelichtingen, bijeenkomsten met de 3 ABG raden,  Enclaveraad en -commissie, werkbezoeken, informatieavonden van verbonden partijen, coalitieoverleg, te volgen webinars, presidiumvergaderingen en daar bovenop nieuwe coalitieonderhandelingen.

Er werd geprobeerd om het debat  meer te verschuiven naar de commissies.  Daardoor werden veel  agendapunten met kwalificatie “zonder debat” naar de raad doorgeleid. Tijdens de voorbereidingen is er natuurlijk wel aandacht voor geweest. Begin september is een werkgroep opgericht om verbetervoorstellen te doen inzake de vergaderstructuur. Kim heeft daarin plaats genomen.

Helaas kon Luc Jansen geen commissielid blijven omdat hij verhuisd is. Ook Eva Bouwman kondigde aan dat zij buiten Baarle zou gaan wonen. Gelukkig vonden we Lidy van Beek bereid om burgerraadslid te worden voor de VPB.

Per september heeft Ad Severijns het fractievoorzitterschap overgenomen van Henk Vriens.

In de raad hebben we – onder meer – gesproken over volgende zaken:

Het onderwerp wat helaas de meeste aandacht kreeg was de Centrale huisvesting ABG. Na bespreking in een bijeenkomst met de 3 ABG raden kwam tijdens de raad van 8 februari 2023 een voorbereidingskrediet van 1 miljoen euro aan de orde. Dat werd goedgekeurd, nadat het voorstel aangepast was: CDA, Baarle! en VPB verzochten via een amendement om ook naar andere locaties te kijken naast de voorgestelde hockeyvelden in Rijen. Na extra raadsvergaderingen over de centrale huisvesting op 26 april 2023 en 10 mei 2023 kwam er op 12 juli 2023 in de perspectiefnota weer een beslispunt. CDA en Fractie Ulicoten kwamen daar met een motie: “beter ten halve gekeerd”… en stemden niet in met het vaststellen van de perspectiefnota in verband met het verwachte tekort in ‘ravijnjaar’ 2027. De perspectiefnota haalde het wel omdat fractie Van der Velden toch met Baarle! en VPB meestemde. Tijdens de begrotingsbehandeling, op 1 en 8 november 2023 werd na ferme discussie een amendement van CDA, Fractie Ulicoten en fractie Van der Velden zodanig aangepast, dat het de huisvesting niet blokkeerde. Tenslotte was er op 30 november 2023 een bijeenkomst van de 3 ABG raden over de locatie Anne Frankplein in Rijen. Ook diverse raadsleden uit Alphen-Chaam en Gilze en Rijen gaven daar duidelijk aan hoe zij er in stonden. Verdere besluitvorming vond plaats in 2024.

Een voorstel om prijzen voor bouwgrond vast te stellen werd unaniem aangenomen;

De eerste tussenrapportage en de – beleidsarme – perspectiefnota werden aangenomen. De VPB-motie hierbij over inclusie werd aangenomen, met tegenstemmen van het CDA. Men was het wel eens met inhoud maar stemde toch tegen omdat men een en ander vanzelfsprekend vond.

Het voorstel om het budget voor startersleningen te verhogen met 200.000 euro werd unaniem aangenomen. Helaas pas na een aanpassing door het ‘Eigen volk eerst’ amendement van Fractie Ulicoten om de doelgroep te beperken tot mensen uit een gebied van slechts 15 km rondom Baarle.

Het voorstel voor het oprichten en bekostigen van een gezamenlijke ABG Rekenkamer kon op onze steun rekenen. Later bleek een amendement in Gilze en Rijen het besluit te blokkeren, waarna een compromis gezocht is. Nieuw voorstel in 2024.

De aanpassing van de subsidieverordening gemeentelijke monumenten werd zonder debat aangenomen. De oude versie dateerde van 2013.

Tijdens de vragenhalfuurtjes hebben we onder meer gevraagd naar het geluidsniveau bij de feesttent die tijdens de kermis op de Loswal geplaatst was. Daar was zeker aandacht voor, maar bevoegd gezag daarvoor was Baarle-Hertog.

Bij de begrotingsraad op 1 en 8 november 2023 was opmerkelijk weinig discussie over belangrijke thema’s zoals in het sociaal domein.  Een amendement van CDA, Fractie Ulicoten en fractie Van der Velden over het onzekere meerjarenperspectief werd na discussie zodanig aangepast dat het collegevoorstel er eigenlijk niet door wijzigde en werd daarna door de indieners aangenomen. Vervolgens werd de begroting unaniem goedgekeurd.

Door alle partijen tezamen werd een motie ingediend om een brief naar alle gremia van de nieuwe regering in oprichting te sturen, om aandacht te vragen voor de noodzaak tot opnieuw instellen van de enclave-uitkering.

Bij een voorstel over de SRBT samenwerking werden amendementen van Fractie Ulicoten, CDA en fractie Van de Velden ingediend en unaniem goedgekeurd over Mobiliteit (bus naar Ulicoten) en over aandacht voor de agrarische sector in de rol als voedselproducent. In de media gaf Fractie Ulicoten achteraf een andere uitleg over dat laatste dan in het amendement. Het ging hun primair over het behouden van het huidige verdienmodel van de Intensieve Veehouderij. Indien dat in het amendement had gestaan zouden wij tegen gestemd hebben.

Er zijn veel stukken over de kaders en begrotingen van gemeenschappelijke regelingen zonder debat door de raad goedgekeurd. Het is lastig om daar als kleine gemeente voldoende aandacht aan te geven, toch kan het belang en de doorwerking daarvan groot zijn.

We hebben een erfgoedverordening vastgesteld, om ons erfgoed beter te kunnen beschermen.

Tenslotte zijn er nogal wat wijzigingen van bestemmingsplannen vastgesteld, om bouwplannen mogelijk te maken, passend bij het beleid om meer woningen gebouwd te krijgen. Maar er is ook een voorbereidingsbesluit genomen door de raad om een ongewenste ontwikkeling tegen te gaan.

Werkbezoeken en bijeenkomsten

De griffie heeft een actieve rol gespeeld bij het organiseren van werkbezoeken, themabijeenkomsten en bijeenkomsten met de drie ABG raden. En ons ook duidelijk geïnformeerd over andere werkbezoeken. De VPB heeft er waar mogelijk aan deelgenomen.

We zijn op werkbezoek geweest bij de Dochter van de Korenaer, hebben informatieavonden over de RES in Etten-Leur en over de OMWB bijgewoond en de Dorpsraad in Ulicoten bezocht.

De themabijeenkomsten over luchtkwaliteit, duurzaamheid en energietransitie en omgevingsvisie en de Raadsinformatieavonden over omgevingsvisie, veiligheid, wonen en het ondernemersfonds hebben we bijgewoond;

Tijdens Koningsdag waren we bij de bijeenkomst voor gedecoreerden. We waren bij de dodenherdenking in Castelre en we hebben ook het scholenspel “Democracity”  bijgewoond;

Er zijn 3-raden bijeenkomsten geweest over inkoop sociaal domein, SRBT, participatie, masterclass Leijstromen, integriteit en weerbaarheid en centrale huisvesting voor de ambtelijke organisatie; Door de ABG verbindingscommissie is een bustour georganiseerd naar het AZC en de vliegbasis.

We hebben enkele bijeenkomsten in regio Hart van Brabant bijgewoond, met name over het sociale domein en jeugdhulp.

Daarnaast waren er nog webinars over de SRBT woondeal en van de VNG;

Tenslotte hebben we een cursus “in de coalitie” gevolgd en een teambuildingsdag met de fractie gehad.

College – uitvoering

Het coalitieprogramma is de leidraad voor te voeren beleid. Veel speerpunten van de VPB zijn hierin overgenomen, zoals rondom woningbouw, duurzaamheid, natuur, sociaal domein, samenwerking en burgerparticipatie. Het is een programma op hoofdlijnen wat de gemeenteraad, inwoners en samenwerkingspartners de ruimte geeft om mee te denken over hoe we de grote opgaven lokaal moeten aanpakken.

Onze wethouder heeft in 2023 veel zaken voortvarend aangepakt en resultaat geboekt met bijvoorbeeld: De inclusie-agenda, nieuwe duurzaamheidsvisie, pilot rondom de warmtetransitie-visie, aanpak klimaatadaptatie, schone-lucht akkoord, meer inzet op cultuur-historische waarden, jongerenparticipatie, traject burgerparticipatie, aandacht voor armoede door onderzoek maar ook hands-on met een budget café, een fonds voor schrijnende gevallen en aanpak energiearmoede. Het doet goed te zien dat er veel zaken op zijn plaats aan het vallen zijn en vooral dat wordt doorgepakt in de uitvoering.

Ruimtelijke inrichting en wonen

De eerste stappen voor de omgevingsvisie zijn gezet. In 2023 konden inwoners via een digitale vragenlijst hun stem laten horen over verschillende thema’s zoals wonen, duurzaamheid en het buitengebied.

Loveren fase 2 zit in de planvormingsfase. 107 woningen, waarvan ca. 31% sociale huur en 37% betaalbare koopwoningen en ook nultredenwoningen die geschikt zijn voor senioren.

In het kader van het Masterplan Centrum is in 2023 gewerkt aan herinrichting van de Alphenseweg van Singel tot Klokkenstraat en is begonnen met het reconstrueren van de Kapelstraat.

Cultuurcentrum

In het reeds lang lopende dossier nieuwbouw voor CCB werden stappen gezet. Nadat het beschikbare budget vastgesteld was op 6,7 miljoen euro, werden tijdens de enclaveraad van 14 maart 2023cde gunningsdocumenten goedgekeurd en vervolgens uitgezet. Medio juni werd bekend dat de  inschrijvingen veel hoger uitvielen dan het beschikbare budget en vervolgens werd de procedure stilgelegd.

Er is hard gewerkt aan een ‘herziene aanpak’. Immers de kosten van de huidige exploitatie zijn enorm gestegen waardoor niets doen geen optie is, maar tevens was afgesproken dat de nieuwbouw voor het CCB gerealiseerd moet worden binnen het afgesproken budget. Die nieuwe aanpak zou op 12 december 2023 in de enclaveraad behandeld worden, maar is over de jaarwisseling heen getild.

Vuurwerkoverlast

Baarle-Hertog had maatregelen aangekondigd waardoor alleen nog verkoop vooraf en afhalen binnen een tijdslot mogelijk zou zijn. Helaas bleek dat geen stand te houden in de rechtbank. De overlast was anders dan voorgaande jaren omdat de Kapelstraat niet toegankelijk was voor auto’s vanwege de reconstructie in het kader van het masterplan. Maar het veiligheidsvraagstuk vanwege de rondrijdende bestelbusjes om winkels te bevoorraden bleef.

Gemeentefinanciën: Tussenrapportage, Perspectiefnota en Begroting 2024

Ondanks dat we vanaf 1 januari 2023 geen recht meer hebben op de extra Enclave uitkering van het Rijk was de begroting 2023 nog net positief. Maar dat positieve resultaat veranderde door de hoogoplopende indexaties en prijsstijgingen in een fors negatief resultaat. Bij de perspectiefnota voor 2024 werd duidelijk dat er drastische maatregelen nodig waren. De gemeente kreeg er weer taken bij, maar onvoldoende bijbehorende structurele financiering.

De forse korting op de rijksbijdrage vanwege het afschaffen van de Enclave uitkering dwong ons tot bezuinigen en helaas ook tot het verhogen van de gemeentelijke belastingen.  De woonlasten gaan in 2024 gemiddeld zo’n 14% omhoog, waarmee we in de middenmoot terecht zullen komen.

Ondanks de financiële uitdagingen, had het college een evenwichtige, sluitende en toch ambitieuze begroting opgesteld. We hebben onze kernwaarden en ambities (nog) niet bij hoeven stellen en ook  bleef de speciale aandacht voor de kwetsbaren en minder bedeelden in onze gemeenschap.

Doelstellingen voor 2024-2025.

Ondanks de politieke perikelen is in 2023 veel vooruitgang geboekt met de thema’s uit het coalitieprogramma. Maar vanwege die perikelen en ook vanwege de grote bestuurlijke drukte hebben we onvoldoende kans gezien de juiste stappen te zetten om onze partij beter te laten functioneren en voor het voetlicht te brengen. Begin 2024 wordt gekeken of we verder kunnen binnen een nieuwe coalitie met VPB, Baarle! en CDA.

Daarom stel ik voor om de volgende doelen voor het komende jaar te benoemen:

We zorgen voor voldoende burgerraadsleden om de commissies te kunnen bemensen;

We laten onze stem meer horen en proberen onze standpunten meer in de spotlight te zetten. Dit doen we door een aantal punten uit ons partijprogramma extra te benadrukken. Indien we in de coalitie blijven, kijken we bij het kiezen van deze punten uiteraard waar het coalitieakkoord ruimte biedt.

Waar nodig werken we aan onze individuele en gezamenlijke competenties. We bepalen wat we nodig hebben aan de hand van evaluatie en teambuilding met de raads- en commissieleden.

Verder willen we samen met het bestuur en met leden van de VPB werken aan het vormen van een communicatiecommissie en het opstarten van een database op grote onderwerpen zodat de rijke geschiedenis en kennis binnen de VPB niet verloren gaat.

Ad Severijns

fractievoorzitter

---